Er gaat letterlijk niets boven Kloosterburen, zoek het plaatsje maar eens op. Boven in Nederland, bijna aan de Waddenzee, ligt Kloosterburen dat als een soort Gallisch dorpje de krimp weert. Met vereende krachten werken hier lokale Asterixen en Obelixen met een uniek burgerinitiatief aan de leefbaarheid binnen de vijf dorpen van de voormalige gemeente Kloosterburen. En met groot succes: onlangs kocht de coöperatie klooster&buren zelfs het pand ’t Olde Heem van Zonnehuisgroep Noord om de zorg en woonruimte te behouden. Het mag duidelijk zijn, in Kloosterburen wordt keihard gepionierd.

Op een van de warmste dagen van het jaar spreken we Anne Hilderink. Ze is medeverantwoordelijk voor de herontwikkeling en wederopbloei van een karakteristiek deel van het dorp: het oudste kloostergebied van Nederland. “Het is prachtig om te zien hoe het een het ander positief beïnvloedt en hoe sterk het vliegwieleffect is van de acties die wij hier ondernemen. Deze zogenaamde krimpgebieden zijn niet afgeschreven. Integendeel: de potentie is enorm. Je moet alleen afstappen van gebaande paden en verder kijken dan de euro’s. Wij gaan uit van kracht, niet van krimp.”

Terugblik

Inwoners van Kloosterburen schreven in 2003 al een dorpsvisie om de leefbaarheid in het dorp te verbeteren. Zij concludeerden dat er unieke kansen lagen die niet werden gegrepen. Sterker nog, allerlei instanties trokken weg en de inzet van de gemeente werd minder en minder. Toen in 2006 een initiatief ontstond om een woonvorm op te zetten voor verstandelijk beperkten, kwam alles opnieuw in beweging. Met de dorpsvisie als leidraad werd de stichting SintJan opgericht en in 2007 lag er een vernieuwde visie. “Sinds die tijd voeren we deze met succes uit. We doen wat kan en vragen ons anders af: wat is er nodig?” vertelt Hilderink. Een wandeling door de weelderig bloeiende, prachtig opgeknapte kloostertuin spreekt enorm tot de verbeelding. En dit is nog maar een onderdeel van wat de stichting bereikt heeft. Simpelweg door kansen te benutten en talenten van eenieder in te zetten. Met de aankoop van ’t Olde Heem is een enorme stap gezet naar het behouden van de zorg door het opnieuw vanuit de gemeenschap te organiseren.

“Voor ons zijn deze mensen regelrechte helden, zelfs op deze leeftijd nog de kracht tonen om voet bij stuk én vertrouwen te houden.”

Vorig jaar kondigde Zonnehuisgroep Noord namelijk aan het verzorgingshuis in december 2016 te willen sluiten. In het naburige kerndorp Leens werd een nieuw tehuis opgetrokken, waar bewoners uit Kloosterburen naartoe zouden moeten. Dat de sluiting onvermijdelijk zou zijn was bekend, maar dat het zo snel zou gebeuren lag niet binnen de verwachting. De stichting SintJan was al sinds 2006 betrokken bij de ontwikkeling van de zorg in Kloosterburen, dat resulteerde in een formeel samenwerkingsverband. Afspraak was dat er een dorpscoöperatie zou worden opgericht om in 2018 de regie over te nemen. Door de ontwikkelingen werd de stichting genoodzaakt om dit proces te bespoedigen. Ondertussen leefden de overgebleven bewoners van ’t Olde Heem in onzekerheid. Toch besloot deze groep af te wachten en vertrouwen te hebben in een goede afloop. “Voor ons zijn deze mensen regelrechte helden, zelfs op deze leeftijd nog de kracht tonen om voet bij stuk én vertrouwen te houden. We hebben grote bewondering voor dit besluit. Zonder hen hadden wij dit niet kunnen doen”, aldus Hilderink.

? ## Men ontmoet elkaar en de dorpsbewoners in het pand en in de kloostertuin.

Nu het gebouw en de regie in handen is van klooster&buren begint het overal in ’t Olde Heem weer te leven. Drie groepen mensen leven gezamenlijk in één woonomgeving, met en zonder zorg. Men ontmoet elkaar en de dorpsbewoners in het pand en in de kloostertuin. Waar schoolkinderen hun schooltuintjes hebben en aanpassingen zijn gedaan zodat iedereen van de tuin kan genieten.

Hilderink: “Voorheen waren de paden en bruggetjes niet rollator-, rolstoel- of kinderfietstoegankelijk. Wandelen was voor weinigen weggelegd en de gemeente wilde er geen geld meer in steken. De mensen van dagbesteding Mien Toentje en de vele vrijwilligers zijn onontbeerlijk geweest voor het opnieuw opbloeien van deze centrale plek hier in de gemeenschap. Je ziet hier hoe veel meer zo’n locatie brengt. De zogenaamde business case doet de werkelijkheid geen recht. Ook mensen bloeien op. Ze genieten en ontmoeten elkaar.”

Mien Toentje

Zowel ouderen als de verstandelijk beperkte bewoners nemen een grote plek in binnen de gemeenschap. “Sterker nog, we kunnen niet meer zonder hen”, lacht Hilderink. “De mensen die werken bij dagbesteding Mien Toentje spelen een grote rol in de ontwikkeling van het kloostergebied. En een aantal van hen heeft intrek genomen in een vleugel van het verzorgingshuis, het Nije Heem.” Inmiddels is ook de verzorging van de geitenkamp en de omgeving van ’t Olde Heem in handen van Mien Toentje. De groep heeft gezorgd voor een nieuwe impuls in het dorp en krijgt nu zelfs meer aanvragen dan dat ze aankunnen.

Verse maaltijden

Bewoners van ’t Olde Heem kunnen binnenkort zelfs weer genieten van versgemaakte maaltijden als de keuken heropent. Er gaat niets boven een versbereid diner. Heerlijke geuren die je tegemoet komen. Je verheugen op het eten. De gezelligheid van het samen koken. De belangrijkste effecten zijn niet uit te drukken in geld.

“’t Olde Heem gaat weer leven. Het is hier niet anders dan elders: wat je aandacht geeft, groeit. We kunnen groenten gebruiken uit de kloostertuin, in de keuken ontstaan arbeidsplaatsen, werkgelegenheid en bedrijvigheid groeit en we maken zo op allerlei manieren de cirkel rond. Wij denken niet in kolommen, maar combineren zorg, wonen, ecologie, cultuur en economie. Het versterkt elkaar en zorgt voor groei. Je moet het alleen wel willen zien en daarvoor is het nodig om in te zoomen op een dorpskern in plaats van op te schalen. Je verliest dan individuele talenten uit het oog die juist de sleutel zijn tot een leefbare gemeenschap met kansen voor iedereen.”